რა მოხდება აშშ-ს დეფოლტის შემთხვევაში

162 ნახვა

გასაგები მომენტია, რომ ამერიკის შეერთებულ შტატებში ჩვეულებრივ დეფოლტს, ანუ გაკოტრებას არავინ გამოაცხადებს, თუმცა ტექნიკური დეფოლტისგან არც თუ ისე შორს ვართ და იგი, გვინდა თუ არა ოდესმე მაინც მოხდება, იმიტომ, რომ აშშ-ს ვალმა 31 ტრილიონ დოლარს გადააჭარბა და იმის გათვალისწინებით, რომ ვალი საათში 70 მილიონი დოლარით იზრდება და მომავალშიც გაიზრდება, მისი არათუ შემცირების, არამედ შეჩერების პერსპექტივაც კი არ ჩანს ჰორიზონტზე.

ამიტომ საინტერესოა რა მოხდება, თუ ამერიკის შეერთებული შტატები მართლაც ტექნიკურ დეფოლტს გამოაცხადებს. მით უმეტეს, რომ აშშ ფინანსთა მინისტრმა ჯანეტ იელენმა Bloomberg-ისთვის მიცემულ ინტერვიუში უკვე განაცხადა, რომ მომდევნო ორი კვირის განმავლობაში, ანუ 2023 წლის მაისის ბოლომდე იგი აცნობებს კონგრესს დეფოლტის შესაძლო გამოცხადების ვადის შესახებ.

იმისათვის, რომ აშშ-მ გამოაცხადოს დეფოლტი, სახელმწიფომ ვეღარ უნდა გადაიხადოს კუპონი ან ვერ შეძლოს დასრულებული ტრეჟერისის დაფარვა.

* კუპონი – არის ემიტენტისგან ობლიგაციების მფლობელების მიმართ ფულადი გადასახადი.

* ემიტენტი – არის კომპანია ან სახელმწიფო ორგანო, რომელმაც გამოუშვა ეს ობლიგაციები.

*ტრეჟერისი (treasuries) – არის სახელმწიფო სავალო ფასიანი ქაღალდი.

ეს სიტუაცია ნაკლებად მოსალოდნელია, მაგრამ მაინც ჩავთვალოთ, რომ აშშ-ში გამოცხადდა დეფოლტი.

რა მოხდება აბაშაში, უფრო სწორად ამერიკაში:

სახელმწიფო ვალის ზედა ზღვარის უცვლელობის გამო, ხაზინაში ფული აღარ დარჩება ამა წლის აგვისტო-სექტემბერი თვეში;
იმისათვის, რომ ვალის ზედა ზღვრის აწევა მოხდეს, საჭიროა მოლაპარაკები, რაც ჯერ-ჯერობით ვერ ხერხდება. კონგრესის მიზანია სახელწიფო ხარჯების მკვეთრი შემცირება მომავალი ათწლეულის განმავლობაში, თუმცა ამას არც სენატი და არც აშშ პრეზიდენტი არ ეთანხმება;
დეფოლტის გამოცხადება გამოიწვევს პანიკას ფინანსურ ბაზრებზე. ინდექსები ვარდნას განიცდიან, დაეცემა ობლიგაციების ფასები და გაიზრდება განაკვეთები მათზე;
ობლიგაციების და აქციების ფასების ვარდნის შედეგად, ბანკები რომლებიც მათი მფლობელები არიან, დაკარგავენ ლიკვიდური რეზერვების დიდ რაოდენობას, რაც თავის მხრივ გამოიწვევს მასშტაბურ საბანკო ლიკვიდურობის კრიზისს. და ამ კრიზისში აღმოჩნდება არა ერთი და ორი ბანკი, როგორც ეს აქამდე იყო, არამედ კრიზისი შეეხება ბანკებს მთელი ქვეყნის მასშტაბით;
მსოფლიოს სხვა ქვეყნების უმრავლესობას შეექმნება სერიოზული ფინანსური პრობლემები, განსაკუთრებით მათ ვისაც რეზერვების მნიშვნელოვანი ნაწილი აქვთ ტრჟერისში;
დეფოლტი გამოიწვევს დოლარის გაუფასურებას და ინფლაციის ზრდას;
სარეიტინგო სააგენტოები შეამცირებენ აშშ-ს კრედიტუნარიანობის რეიტინგს, რაც შესაბამისად გამოიწვევს მომავალი კრედიტების ფასების ზრდას;
ფინანსურ კრიზისთან ერთად დეფოლტი აშშ-ი გამოიწვევს პოლიტიკურ კრიზისსაც, რაც თავის მხრივ გააღრმავებს ფინანსურ კრიზისს და ასე იქნება წრეზე სიარული;

ნეგატიური ფაქტორები, რა თქმა უნდა იქნება, მაგრამ კრახი არა და ვერ იქნება. აშშ კოსტა-რიკა ან საქართველო არ არის, რომ საკუთარი თავი ვერ დააფინანსოს და მაგალითად მსოფლიო ბანკს ან სხვა ვინეს სთხოვოს ფული.

აშშ-ს დეფოლტი იქნება დროებითი მოვლენა, ქვეყანა მოკლე დროში 1-2 წელიწადში (ეს დრო ეკონომიკური ციკლის თვალსაზრისით აბსოლუტურად არაფერია) აღადგენს თავის კრედიტუნარიანობას და დაუბრუნდება ნორმალურ ეკონომიკურ ურთიერთობებს თავის კრედიტორებთან.

რატომ? რატომ და იმიტომ, რომ:

დოლარი მსოფლიოს მთავარი სარეზერვო ვალუტაა. მსოფლიოს ქვეყნების უმრავლესობის რეზერვები ინვესტირებულია ამერიკულ ფასიან ქაღალდებში და გასაგები მომენტია, რომ არავის არ აწყობს მათი გაუფასურება და შესაბამისად რეზერვების შემცირება/გაუფასურება;
დეფოლტის შემთხვევაში მსოფლიო სავალუტო ფონდი და მსოფლიო ბანკი აშშ-ს აღმოუჩენენ ფინანსურ დახმარებას. ეს ორგანიზაციები თავს “მოიკლავენ”, “გაუჩენელს გააჩენენ” 🙂 და არ დაუშვებენ ამგვარი ტიპის გართულებებს;
აშშ-ს ეკონომიკა უძლიერესია მსოფლიოში და თუ შევხედავთ მისი ზრდის დინამიკას არა პროცენტებში, არამედ აბსოლუტურ ფულად გამოსახულებაში ეს არის კოლოსალური ფული – ტრილიონობით დოლარი;

მაშასადამე თუ იქნება ტექნიკური დეფოლტი – იქნება კრიზისი, მაგრამ არ იქნება აპოკალიფსი. აშშ შედარებით სწრაფად აღიდგენს თავს, თუმცა ფინანსური „პახმელიის“ გრძნობა მაინც დარჩება დიდი ხნით.

კიდევ რა მოხდება?

გლობალური საბანკო კრიზისი ქვეყნის მასშტაბით. ხელისუფლება ვერ გადაარჩენს ყველა ბანკს, პრინციპში არცაა საჭირო ყველა ფინანსური სტრუქტურის გადარჩენა, რაც თავის მხრივ გამოიწვევს ათეულობით ბანკის გაკოტრებას;
ფედერალური სარეზერვო სისტემა განაგრძობს საპროცენტო განაკვეთის ზრდის ტენდენციას;
საკრედიტო კრიზისი გამოიწვევს კომერციული უძრავი ქონების ბაზრის კრიზისს, რაც ყველაზე სუსტი რგოლია ამერიკის ეკონომიკაში დაბალპროცენტიანი დაკრედიტების გამო;

რა ინსტრუმენტები არსებობს შოკის შემცირებისათვის?

ანაბრების დაზღვევის ფედერალური კორპორაცია (FDIC);
ფედერალური სარეზერვო სისტემის მიერ ოპერაციული განაკვეთების შემცირება ღია ბაზრებზე;
ფედერალური სარეზერვო სისტემის დისკონტური ფანჯარა (* დისკონტური ფანჯარა – არის საკრედიტო ხაზი, რომელსაც ცენტრალური ბანკი უხსნის კომერციულ ბანკებს, რათა მათ შეინარჩუნონ ლიკვიდურობა);
პირდაპირი ჩარევა;
ნაციონალიზაცია;

ანაბრების დაზღვევა

ანაბრების დაზღვევის ფედერალური კორპორაცია 2023 წლის მაისის მონაცემებით აზღვევს $9,9 ტრილიონი დოლარის საბანკო ანაბრებს. თუმცა მის განკარგულებაშია მხოლოდ $125 მილიარდი დოლარი, ანუ საერთო რაოდენობის 1,26%. რა თქმა უნდა ცოტაა, მით უმეტეს, რომ SVB ბანკის გაკოტრება ამ კორპორაციას დაუჯდა $22 მილიარდი. მაშასადამე ფული დარჩენილია 5-6 ბანკის ანაბრების გადასარჩენად. ასე რომ FDIC-ის იმედი დიდად არ უნდა ჰქონდეთ ამერიკის ფინანსურ მამებს.

განაკვეთის შემცირება

ფედერალურ სარეზერვო სისტემას შეუძლია განაკვეთის შემცირება და ბონდების (იგივე ობლიგაცია) შესყიდვა, რითიც გაზრდის ბალანსს. ეს მეთოდი გამოიყენებოდა კოვიდის პერიოდში.

უნდა აღინიშნოს, რომ ამ გზით, ანუ ობლიგაციების ყიდვით ფედერალური სარეზერვო სისტემა ფულს ქმნის პრაქტიკულად არაფრისგან. იგი ურიცხავს იმ ბანკებს ფულს, ვისგანაც ყიდულობს ობლიგაციებს და სანამ ეს ფული დევს ფედერალურ სარეზერვო სისტემაში ბანკების ანგარიშებზე არიცხავს მათ წლიურ პროცენტს. ეს მეთოდი მოწოდებულია იმისთვის რომ გამოცოცხლდეს მომხმარებლებისა და კომპანიების დაკრედიტების პროცესი.

განაკვეთების შემცირებით ბანკებს აგრეთვე გაუადვილდებათ ფულადი სახსრების მოზიდვა.

თუმცა, არსებობს ერთი მომენტიც ფედერალურმა სარეზერვო სისტემამ განაცხადა, რომ ინფლაციის მაღალ დონესთან საბრძოლველად გამოიყენებს მაღალ საპროცენტო განაკვეთს.

ასე, რომ ზემოთ აღწერილი მეთოდის გამოყენება ნაკლებად სავარაუდოა.

თუ ფედერალური სარეზერვო სისტემა საპროცენტო განაკვეთს მკვეთრად შეამცირებს საბანკო პანიკის დროს, ეს უფრო გააღრმავებს პანიკას და თუ გაზრდის ზემოთ ხსენებულ ბალანსს, ასეთი მაღალი ინფლაციის პირობებში ბაზრის ნეგატიური რეაქცია გარდაუვალი იქნება.

დისკონტური ფანჯარა

დისკონტური ფანჯარა – ყველაზე ქმედითი მეთოდია ბანკების გადარჩენისთვის.

თუ ბანკებიდან აქტიურად ამოიღებს დეპოზიტებს, ფედერალურ სარეზერვო სისტემას შეუძლია ამ ბანკებისთვის კრედიტების გაცემა ფასიანი ქაღალდებისა და სხვა აქტივების გირაოდ.

ამასთან ერთად, მოცულობა და სასესხო პერიოდის ვადა განისაზღვრება ინდივიდუალურად თითოეული შემთხვევისათვის.

საპროცენტო განაკვეთი დამოკიდებული იქნება Libor-ის დონეზე, რომელიც თავის მხრივ დამოკიდებულია ფედერალური სარეზერვო სისტემის განაკვეთზე.

* Libor ლონდონის ბანკთაშორისი განაკვეთი – არის ეტალონი განაკვეთი მოკლევადიანი საპროცენტო განაკვეთებისათვის, რომელთა არსებობის პერიოდი ვარირებს ერთდღიანი განაკვეთიდან (ოვერნაითი) – 1 წლამდე განაკვეთამდე და გამოიყენება სხვადასხვა ვალუტებისთვის.

ფედერალური სარეზერვო სისტემის რესურსები ამოუწურავი არ არის, თუმცა თეორიულად მისი გაზრდა შესაძლებელია ნებისმიერ დონემდე.

ფედერალური სარეზერვო სისტემის მიმდინარე ბალანსი არის $8.6 ტრილიონი აშშ დოლარი.

ასე რომ თეორიულად ფედერალურ სარეზერვო სისტემას აბსოლუტურად ყველა ბანკის გადარჩენა შეუძლია, მიუხედავად მათი სიდიდისა. ამიტომ უპრიანი იქნება კითხვა საჭიროა თუ არა ყველა ბანკის გადარჩენა?

ამერიკის შეერთებულ შტატებში მრავლადაა ბანკები, რომლებიც ოპერაციულად ზარალიანი არიან და ვერასოდეს შეძლებენ საკუთარი დავალიანებების დაფარვას ფედერალური სარეზერვო სისტემის მიმართ. ამიტომ საჭიროა მათი კაპიტალიზაციის მუდმივი მხარდაჭერა, რომელიც უფრო და უფრო დაამძიმებს სიტუაციას.

ასეთი მოცემულობის პირობებში, ალბათ უფრო გონივრული იქნება სისტემურად ნაკლებად მნიშვნელოვანი ბანკების გაკოტრება, რათა ჩამოიწეროს ზარალიანი აქტივები.

რომელი ბანკები გაკოტრდებიან და რომელი არა, ამას გადაწყვეტს ფედერალური სარეზერვო სისტემა პოლიტიკური მდგენელის და მოსახლეობის აგრესიის დონის გათვალისწინებით, რასაც გამოიწვევს ამა თუ იმ ბანკის გაკოტრება.

და კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი კი არა, არამედ უმნიშვნელოვანესი მომენტი:

მეოთხე მსოფლიო ომის დროს (და არა მესამე მსოფლიო ომი – მესამე მსოფლიო ომი იყო ცივი ომი, რომელშიც დამარცხდა საბჭოთა კავშირი), რომელშიც ამჟამად ვიმყოფებით, რუსეთ-ამერიკის დაპირისპირება არის ფერადი ჟურნალი და ჩიტების ჭიკჭიკი, იმასთან შედარებით რაც იქნება მომავალში. მთავარი დაპირისპირება იწყება და იქნება ჩინეთსა და ამერიკას შორის. ხოლო ჩინეთის რეზერვების 60 პროცენტი წარმოდგენილია ამერიკული ვალუტით და ფასიანი აქტივებით.

ასე რომ, აშშ-ს დეფოლტი ფინანსური რეზერვების გაუფასურების თვალსაზრისით, რა ფინანსურ დარტყმას მიაყენებს ამერიკის მთავარ მოწინააღმდეგე ჩინეთს – ეს სხვა სერიალის და სტატიის თემაა.

მოკლედ, ძალიან ბევრი უმოწყალო და სასტიკი ისტორიის მომსწრენი ვიქნებით, როგორც მიმდინარე წელს, ასევე მომავალი ხუთწლედის განმავლობაში.

მაგრამ კიდევ ერთი მომენტი გამომრჩა – წლების შემდეგ, როდესაც ეს არეული ეპოქა დასრულდება და როგორმე დალაგდება, არავინ დაითვლის იმათ რაოდენობას, ვინც გააუბედურა ამ ეპოქამ, რამდენი გაკოტრებული ბიზნესმენი მოიკლავს თავს და ეს ზღაპრები არაა, ყველა კრიზისი თანმდევი მოვლენაა თვითმკვლელობების რიცხვის ზრდა, რამდენი ოჯახი დაინგრევა, რამდენი ადამიანის ბედი გატყდება – ამას მართლაც არავინ დაითვლის და სამყარო კვლავ დაიძრება ახალი კრიზისისკენ, ვინაიდან ადამიანებს მშვიდად ცხოვრება არ შეგვიძლია. ჩვენი გზა მხოლოდ კრიზისიდან კრიზისამდეა და ესე ერთ წრეზე ვტრიალებთ. უბრალოდ გაჯი იცვლება გიფსოკარდონით, ნოკია იცლება სამსუნგით, სიგუას ნამცხვარი იცვლება ტირამისუთი და ა.შ. ვტრიალებთ ერთ წრეზე.

***

***

***

***

რეკომენდებული ფორექს ბროკერი.