ვალუტის ყიდვა/გაყიდვის კურსი, სპრედი

138 ნახვა

ვალუტის ყიდვა/გაყიდვის კურსი და სპრედი არის ფინანსური ბაზრების საბაზისო ცნება. სტატიაში საუბარია მხოლოდ მიმდინარე, ანუ სხვაგვარად რომ ვთქვათ სპოტური ვალუტის კურსის შესახებ. რეალური ვაჭრობის დროს კი ნებისმიერი ვალუტის კოტირებას აქვს ორი კურსი: ყიდვის კურსი (bid) და გაყიდვის კურსი (ask). კურსების ჩანაწერი კეთდება თანმიმდევრობით, იწყება ყიდვის კურსი და სლეშის (/) შემდეგ იწერება გაყიდვის კურსი. მაგალითად სავალუტო წყვილისთვის EUR/USD 1.3373/1.3375, ნიშნავს, რომ ყიდვის კურსია – 1.3373, ხოლო გაყიდვის კურსი 1.3375.

აღსანიშნავია ამ საკითხის ზოგიერთი ნიუანსები. ყიდვის კურსი აღნიშნავს იმ ფასს, რომელის მიხედვითაც კოტირების დამდგენი მხარე, თანახმაა იყიდოს ვალუტა, ხოლო გაყიდვის კურსი ის ფასია, რომლის მიხედვითაც იგივე მხარე თანახმაა გაყიდოს ვალუტა. ასე, რომ, ამ სიტუაციაში თქვენ არც მყიდველი ხართ და არც გამყიდველი. ეს ცნებები ეხება მხოლოდ იმ მხარეს, რომელიც ადგენს კოტირებებს. ამიტომ თუ თქვენ გსურთ იყიდოთ ვალუტა ორიენტირება უნდა გააკეთოთ ask – გაყიდვის ფასზე, ხოლო თუ თქვენ გსურთ ვალუტის გაყიდვა, მაშინ ორიენტაცია უნდა გააკეთოთ bid- ყიდვის ფასზე.

განვიხილოთ მაგალითი: ვთქვათ, თქვენ გსურთ იყიდოთ 100 აშშ დოლარი იაპონურ იენად (USD/JPY). ვთქვათ, მიმდინარე მომენტისთვის ამ სავალუტო წყვილის კოტირება არის 104.75/104.85. ამიტომ, იმისთვის რომ ვიყიდოთ 100 აშშ დოლარი საჭირო იქნება 100*104.85=10 485 იაპონური იენა. მაგრამ თუ გადაწყვეტეთ იყიდოთ იაპონური იენა, რისთვისაც აპირებთ გაყიდოთ 100 აშშ დოლარი, მაშინ ამ ოპერაციით თქვენ მიიღებთ 100*104.75=10 475 იაპონურ იენას. კოტირებების მაგალითი თქვენ შეგიძლიათ იხილოთ ქვემოთ სურათებზე.

ძალიან ხშირად ოფიციალური კურსების კოტირებების რამდენადმე განსხვავებულია, იმასთან შედარებით, ვიდრე ეს აღწერილია ზემოთ. საქმე იმაშია, რომ ხანგრძლივი დროის განმავლობაში კოტირებების დიდი ციფრები (big figure) (აქ – 33) პრაქტიკულად არ იცვლება, ან იცვლება ძალიან ნელა, ამიტომ ასეთ შემთხვევაში გაყიდვის კურსში (ask) დიდი ციფრები საერთოდ არ გამოისახება. მაშასადამე ევრო-დოლარის კოტირება ჩაიწერება ასე – – EUR/USD 1.3373/75. აქვე ჩვენ შევხვდით ახალ ტერმინს – big figure, რომელიც აღნიშნავს 100 პუნქტიან საბაზო რიცხვს.

გავეცნოთ კიდევ ერთ ცნებას როგორიცაა სპრედი (spread). სპრედი არის სხვაობა ყიდვის (bid) და გაყიდვის (ask) კურსებს შორის. სწორედ სპრედია პასუხისმგებელი იმ მოგებაზე, რომელიც ყველას სურს მიიღოს ვალუტის გადაცვლისას. განვიხიოთ მაგალითი: ვთქვათ კოტირაბა გამოიყურება ასე – EUR/JPY 126.80/126.90. თქვენ გადაწყვიტეთ გაყიდოთ 100 ევრო, რისთვისაც თქვენ მიიღებთ 100*126.90=12 680 იენას, მაგრამ თუ ვინმე გადაწყვეტს 100 ევროს ყიდვას, მაშინ ის ამ ოპერაციაში გადაიხდის 100*126.90=12 690 იენას. აქედან ჩანს, რომ სავაჭრო შეთანხმების სპრედი იქნება 12 690-12 680=10 იენა, რაც დაახლოვებით 8 ცენტია. რა თქმა უნდა ამ სავაჭრო გარიგებაში ეს მოგება მიზერულია, ამიტომ ვალუტის გადამცვლელი პუნქტები იყენებენ უფრო დიდ სპრედებს. ასე, ჩვენი მაგალითისთვის გამოდგებოდა 126.80/132.80, სადაც სპრედი 600 პუნქტია, მაშასადამე მოგება 100 ევროს გადახურდავებისგან იქნებოდა 13280-12680=600 იენა, რაც იგივე კურსის მიხედვით დაახლოვებით 4.78 ევროა. სხვა სტატიებში ჩვენ შევიტყობთ თუ როგორ უნდა გამოვითვალოთ მოგება ჩვენთვის სასურველ ვალუტაში და როგორ განვსაზღვროთ მოგება. ამ სტატიის მიზანი კი არის გავიაზროთ, რომ ყველა კოტირებას აქვს ორი კურსი და მათ შორის სხვაობას ეწოდება სპრედი (spread).

გამოდის, რომ სპრედი იმ მხარისთვის, რომელმაც წარმოადგინა კოტირება, არის შემოსავლის წყარო. ამიტომ საბროკერო ფირმები, რომლებიც ფორექსზე ვაჭრობის საშუალებას აძლევენ ინტერნეტ ტრეიდერებს, მათ ძირითადად არ ართმევენ საკომისიო გადასახადს (მაგრამ ასე ყოველთვის არ ხდება). ძირითადად ბროკერები მოგებას იღებენ სპრედის ხარჯზე.

აქედან გამომდინარე საჭიროა ერთი მნიშვნელოვანი დასკვნის გაკეთება. თუ თქვენ გადაწყვიტეთ ბროკერთან მუშაობა, მიაქციეთ ყურადღება სპრედებს, რომელიც ამ ბროკერს აქვს. რაც უფრო ნაკლებია სპრედი, მით უფრო უკეთესია ეს ფაქტორი ტრეიდერისთვის.

ტრეიდინგისგან შორს მყოფი ადამიანი სვამს კითხვას – საიდან ჩნდება და რის საფუძველზე ფორმირდება ვალუტების კურსები?

ვალუტების კურსები ფორმირდება სავალუტო ბაზარზე, ამა თუ იმ ვალუტის მხოლოდ მოთხოვნისა და მიწოდების დონის საფუძველზე. რა თქმა უნდა ვალუტების კურსებზე სერიოზული გავლენა აქვთ ფორექსის ბაზრის მსხვილ აქტიურ მონაწილეებს, თუმცა მსხვილ პასიურ და მცირე მონაწილეებსაც შეუძლით კურსებზე გავლენა იქონიონ, იმ შემთხვევაში თუ ისინი აიტაცებენ კურსის იმ მიმართულებას, რომელსაც მსხვილი აქტიური მონაწილეების შესთავაზებენ ბაზარს.

გამოდის, რომ თუ ბაზრის ყველა მონაწილე ცდილობს ერთი და იმავე ვალუტის ყიდვას, მაშინ ფასი მასზე იზრდება. ტრეიდერმა კი უნდა გამოიცნოს ეს სიტუაცია, იმისათვის, რომ რაც შეიძლება მეტი სარგებელი ნახოს. ფორექსი განასხვავებს თავის მონაწილეებს და აძლევს მათ სპრედის სხვადასხვა სიდიდეს. ასე მაგალითად, იმ მონაწილეებს, რომლებიც ახორციელებენ ძალიან დიდი მოცულობის, მრავალმილიონიან სავაჭრო ოპერაციებს, დაეკისრებათ რამდენიმე პუნქტის სიდიდის – მცირე სპრედი. სხვა მონაწილეებს კი, რომლებიც ახორციელებენ მცირე მოცულობის სავაჭრო ოპერაციებს, დაეკისრებათ საგრძნობი სიდიდის სპრედი. ზოგიერთ შემთხვევაში ეს სპრედი განისაზღვრება ასეული პუნქტით, რომელიც თავის მხრივ საკმაო დიდ მოგებას აძლევს ფორექსის ბაზრის საბროკერო სახლებს.

იმის გათვალისწინებით, რომ ბაზარი არასტაბილურია სპრედის სიდიდე ხშირად იცვლება. ზოგიერთ ბროკერს აქვს თვისება მოკლე დროით გაზარდოს სპრედის ზომა, რაიმე მნიშვნელოვანი ეკონომიკური სიახლის ან ეკონომიკური მაჩვენებლის გამოსვლის წინ. სტაბილური ვაჭრობისათვის საჭიროა ავირჩიოთ ისეთი ბროკერი, რომელიც ცდილობს სპრედის სიდიდე დაიჭიროს მუდმივ დონეზე.

აგრეთვე სპრედის სიდიდეები იცვლება დაბალლიკვიდური და ეკონომიკური თვალსაზრისით სუსტად განვითარებული ქვეყნების ვალუტებისათვის. ყველაზე ხშირად ასეთი სიტუაცია ვითარდება ვალუტის ბანკთაშორისი გაცვლის დროს. თუ ბანკები ერთმანეთში ცვლიან ასეთ დაბალლიკვიდურ ვალუტებს, მაშინ ამ კოტირებების სპრედის სიდიდე შესაძლებელია რამდენჯერმე იქნას გზრდილი. კერძო პირები კი ფორექსზე ძირითადში მუშაობენ მაღალი ლიკვიდურობის მქონე ვალუტებთან.

ასევე სპრედის სიდიდე ზოგჯერ დამოკიდებულია სავაჭრო ოპერაციის მოცულობაზე. მაგრამ ეს ეხება ფორექსის მსხვილ მონაწილეებს. თუ ასეთი მონაწილეები ითხოვენ თანხებს, რომლებიც სიდიდით გაცილებით აღემატება საშუალო მოცულობის სავაჭრო ოპერაციებს მოცემულ ვალუტაზე, მაშინ ვალუტის სპრედის სიდიდე იზრდება. ეს გამოწვეულია იმით, რომ ასეთი მოცულობის ოპერაციების დროს ბანკები ექცევიან მნიშვნელოვანი რისკების ქვეშ. მეორე მხრივ, ასეთ სიტუაციებში, სპრედის სიდიდეზე შესაძლებელია იმოქმედოს სავაჭრო ოპერაციის მონაწილეებს შორის ურთიერთდამოკიდებულებამ. თუ მათ შორის დამყარებულია გრძელვადიანი საქმიანი ურთიერთობები და ისინი ერთმანეთს ენდობიან, მაშინ ამის მიზეზით შესაძლებელია სპრედის სიდიდეც შემცირდეს. საპირისპირო ვითარების დროს, როდესაც ბანკს არ სურს ამა თუ იმ მონაწილესთან მუშაობა, მაშინ სპრედის სიდიდე შესაძლებელია მიზანმიმართულად გაიზარდოს, რათა მონაწილემ უარი თქვას სავაჭრო კონტრაქტზე. ამგვარი ხდება მაშინ როდესაც ბანკი არ ენდობა მონაწილეს, ან არ სურს გარისკვა.

იმისათვის, რომ წარმატებულად ვივაჭროთ ფორექსზე, აუცილებელია მყარად და გააზრებულად უნდა ვიცოდეთ ის საკითხები, რომლებიც განვიხილეთ ზემოთ.

მაშ ასე:

გაყიდვის კურსი, ანუ ask – არის ვალუტის კურსი, რომელის ფასადაც კოტირების მაფორმირებელი მხარე თანახმაა ვალუტის გაყიდვაზე. როგორც წესი ეს მხარე არის რომელიმე ბანკი.
ყიდვის კურსი, ანუ bid – არის ვალუტის კურსი, რომელის ფასადაც კოტირების მაფორმირებელი მხარე თანახმაა ვალუტის ყიდვაზე. როგორც წესი ეს მხარე არის რომელიმე ბანკი.
სპრედი (spread)– არის ყიდვის კურდიდ (bid) და გაყიდვის კურსის (ask) შორის სხვაობა

სპრედის საკითხი უნდა გავითვალისწინოთ ბროკერის არჩევისას. სასურველია, რომ ბროკერს ჰქონდეს რაც შეიძლება უფრო დაბალი სპრედი და აგრეთვე სასურველია სპრედის სიდიდე ამ ბროკერთან იყოს მუდმივი ზომის. ტრეიდერს, რომელიც კარგად ერკვევა აღნიშნულ საკითხებში შეუძლია სწრაფად და ხარისხიანად მიიღოს გადაწყვეტილებების სავალუტო ბაზარზე ვაჭრობისას.

***

***

***

***

რეკომენდებული ფორექს ბროკერი.